Net als in de offline wereld, zijn er op internet criminelen. Daarom is het belangrijk om te zorgen dat je veilig bent als je online gaat. Heb jij goede wachtwoorden op je accounts en smartphone? En aan wie vertrouw jij je persoonlijke gegevens toe op internet?
In dit dossier vind je informatie en tips om jezelf (en je omgeving) weerbaar te maken tegen online criminaliteit. En lees je waar je hulp vindt, als het toch misgaat.
Voorkom virussen
Malware (software die specifiek is ontwikkeld om schade toe te brengen aan een computer) is de meest voorkomende vorm van internetcriminaliteit. Een virus is daar een voorbeeld van. Mensen met slechte bedoelingen installeren schadelijke software die zich in je computer of je smartphone nestelt. Je computer wordt bijvoorbeeld geblokkeerd (met ransomware). Of bestanden worden versleuteld of vernietigd (met cryptoware). De criminelen vragen soms geld en zeggen in ruil daarvoor de bestanden weer beschikbaar te maken.
- Installeer nooit software (programma’s of apps) van een onbekende partij of als je het niet vertrouwt
- Download nooit zomaar een bijlage in een e-mail, controleer eerst of de afzender betrouwbaar is
- Maak regelmatig een back-up
- Zorg voor een goede, up-to-date virusscanner
Ben je slachtoffer geworden van malware of wil je weten hoe je dit kunt voorkomen? Op www.nomoreransom.org en www.veiliginternetten.nl vind je tips en informatie.
Hoe stop je online inbrekers?
Inbreken in je account of computersysteem noemen we ook wel ‘hacken’. Gevoelige informatie, zoals pikante foto’s of bankgegevens, kan zo in verkeerde handen vallen en misbruikt worden.
- Zorg dat je updates direct installeert of zet automatische updates aan. Zo heb je altijd de meest veilige versie
- Maak zo min mogelijk gebruik van openbare wifi, dat is vaak slecht beveiligd. Als je het toch doet: gebruik een VPN-verbinding
- Versleutel de data op je apparaten
- Voorkom dat hackers mee kunnen kijken en luisteren tijdens het computeren. Zet de microfoon uit en dek de webcam af
- Meer tips vind je in de handleiding ‘Laat Je Niet Hack Maken’
Zorg ervoor dat je wachtwoord niet geraden of gekraakt kan worden:
- Gebruik sterke wachtwoorden. Deze vormen een slot op je accounts en apparaten. Doe de Wachtwoord-test en lees de tips voor de sterk wachtwoord
- Stel tweestapsverificatie in. Mocht je wachtwoord toch gestolen zijn, dan vormt dit een extra slot.
- Gebruik overal verschillende wachtwoorden. Moeite met onthouden? Gebruik een wachtwoordmanager
- Geef nooit je wachtwoord aan een ander
Wist je dat…
… hackers vaak voor de grap inbreken in computers? Uit onderzoek van Veiliginternetten.nl blijkt dat 5 procent van de Nederlandse jongeren weleens heeft gehackt. Ook geeft bijna de helft van de jongeren die nog nooit gehackt hebben aan dit wel eens te willen proberen.
… hackers ook kunnen helpen om de veiligheid te vergroten? Met de campagne Hacktalent? Doe er iets goeds mee wil Veiliginternetten.nl hackende jongeren laten zien dat zij deze vaardigheden juist op positieve manier in kunnen zetten. Bijvoorbeeld als ethisch hacker.
… hackers ook grote bedrijven en overheden aanvallen? Dat doen ze bijvoorbeeld met een DDoS-aanval, waarmee een systeem plat wordt gelegd. Ze vragen vaak om geld om het systeem weer werkend te krijgen.
… criminelen met visueel hacken vertrouwelijke informatie verzamelen door naar het scherm van een ander te kijken? Dit wordt ook schoudersurfen genoemd. Visueel hacken is een groeiend probleem, omdat pc’s en laptops steeds vaker in openbare ruimtes gebruikt worden.
Hoe herken je phishing?
Eerst checken, dan klikken! Met phishing probeert iemand je gegevens te achterhalen of je geld te laten betalen. Oplichters sturen je een e-mail, appje, sms of betaalverzoek met een foute link. Deze link leidt je naar een nep-website waar je gevraagd wordt om je persoonlijke gegevens achter te laten of een betaling te doen.
- Klopt het e-mailadres van de afzender? Soms verschilt het maar één letter van het officiële adres (prijsvraag@eftelling.nl of no-reply@sportify.com)
- Heb je mail ontvangen van een onbekende afzender? Klik niet op linkjes en download geen bijlagen
- Heb je mail ontvangen in gebrekkig Nederlands, slechte grammatica en rare zinsopbouw? Klik niet op linkjes en download geen bijlagen
- Gebruik – zeker bij internetbankieren – een beveiligde website (https://) en controleer of het webadres klopt
- Geef nooit informatie over je bankrekeningnummer, pincode of pasnummer via telefoon, e-mail, WhatsApp of aan iemand die zegt bij je bank te werken
- Leer een nepmail of neptelefoontje herkennen op Veiliginternetten.nl
- Meer tips vind je in het dossier Phishing
- Meldknop.nl legt uit wat je kunt doen als je te maken krijgt met phishing
Contact met (on)bekenden
Op internet is het mogelijk om contact te leggen met mensen over de hele wereld. Met bekenden maar ook met onbekenden. Hoe weet je of iemand op internet echt is wie die zegt te zijn? En of je iemand kunt vertrouwen? Bedenk bij online contact met onbekenden: vertrouw niets toe, wat je aan een vreemde op straat ook niet zou toevertrouwen. En vraagt een bekende via een appje om een groot bedrag te betalen? Wees dan alert op identiteitsfraude.
Datingfraudeurs kunnen goed inspelen op je gevoelens. Via datingsites, appjes en mails bouwen ze snel een vertrouwelijke band met je op. Wanneer er sprake is van een relatie vraagt de fraudeur al snel om geld. Bijvoorbeeld voor een vliegticket om elkaar op te zoeken, of voor een noodgeval.
Fraudehelpdesk geeft 7 tips om jezelf te beschermen tegen datingfraude en helpt als het toch is misgegaan.
Op internet is grooming de term die we gebruiken voor digitaal kinderlokken; het contact leggen met kinderen door een volwassene. Het doel is seksueel contact.
Wat te doen? Meer daarover in het dossier Digitaal kinderlokken.
Bij identiteitsfraude doet een oplichter zich voor als iemand anders. Hiervoor worden de naam, profielfoto en andere persoonlijke gegevens misbruikt. Bijvoorbeeld om een duur abonnement af te sluiten of om een rekening te openen.
Een veelgebruikte manier om aan gegevens te komen is phishing. Maar ook gegevens die je zelf op internet zet, bijvoorbeeld op je sociale media profiel, kunnen worden misbruikt. Let daarom goed op welke informatie je online deelt en wie dit kan zien.
- Zet zo min mogelijk persoonlijke gegevens online
- Koppel accounts niet aan elkaar
- Verstuur je een kopie van je identiteitsbewijs? Rijksoverheid biedt tips om dat veilig te doen
- Vergroot je privacy met deze tips
Ook kan het zijn dat een bekende in je omgeving te maken heeft met identiteitsfraude. Wees daarom alert als een bekende je via een appje of mail vraagt om een groot bedrag over te maken. Veiliginternetten.nl geeft tips om hulpvraagfraude via WhatsApp te herkennen en voorkomen
Wat te doen als het misgaat?
Veilig online winkelen en betalen
We kopen en verkopen steeds meer via internet. Daarbij is het belangrijk om te weten dat je van een betrouwbare partij koopt. En dat je betaling veilig verloopt. Hoe voorkom je dat je wordt opgelicht?
- Herken eenvoudig veilige webwinkels
- Controleer de verkoper met de zoekmachine van de politie, speciaal voor online aankopen
- Lees hier meer over veilig internetbankieren
- Gebruik nooit openbare wifi om te internetbankieren
- Gebruik – zeker bij internetbankieren – een beveiligde website (https://) en controleer of het webadres klopt
Meer veelvoorkomende vormen van online criminaliteit:
WhatsApp-fraude is een vorm van hulpvraagfraude. Een internetcrimineel doet zich voor als een bekende en vraagt om geld over te maken. Vaak kloppen de profielfoto en de naam wel, maar heeft de ‘bekende’ een nieuw nummer.
WhatsApp-fraude gebeurt ook via het hacken van een account. Het account van een bekende is dan overgenomen door een internetcrimineel. Maak daarom nooit zomaar een bedrag over, zonder dit eerst bij de bekende zelf te checken.
Veiliginternetten.nl legt uit hoe je dit kunt checken, hoe je WhatsApp-fraude herkent en hoe je je account beveiligt tegen hackers
Ransomware is een vorm van malware die je computer blokkeert. Jij wordt hier vervolgens mee gechanteerd. De bedreigingen variëren van het openbaar maken van bezochte pornosites, tot het versleutelen van persoonlijk bestanden waardoor deze niet meer toegankelijk zijn. Hier vind je een (dagelijks vernieuwd) overzicht met alle ransomware-aanvallen die in de wereld plaatsvinden.
Op www.veiliginternetten.nl vind je tips en informatie.
Cryptoware is een vorm van malware die je bestanden versleutelt of onherstelbaar vernietigt: je financiën, klantenbestanden of foto’s. De criminelen vragen geld en zeggen in ruil daarvoor de bestanden weer beschikbaar te maken.
Wat te doen? De enige maatregel om je te wapenen tegen deze vorm van cybercriminaliteit is regelmatig back-ups maken en deze op een aparte schijf te bewaren. Een oplossing achteraf is er niet.
Een online vorm van identiteitsfraude is een identiteitshack. Daarbij worden iemands naam, profielfoto en andere persoonlijke informatie gekopieerd en misbruikt op internet. Iemands privacy wordt hierbij ernstig geschaad, bovendien grenst dit aan cyberpesten.
Mijn Kind Online en De Kinderombudsman willen dat sociale netwerken sneller optreden bij misbruik. Zij kunnen nepaccounts, foto’s en ander materiaal verwijderen. Aanleiding hiervoor is het verhaal van de 13-jarige Freek. Zijn naam en foto werden ernstig gebruikt op nepaccounts in binnen- en buitenland.
Klikfraude is een vorm van online oplichting waarbij nepadvertenties worden getoond. Hoe vaker op zo’n advertentie wordt geklikt, hoe meer adverteerders betalen. Via geïnfecteerde computernetwerken worden de verdiensten doorgesluisd naar criminelen. Ook het oprichten van neppagina’s en -berichten ten tijde van rampspoed, doen oplichters met als doel om geld te verdienen.
Aan de slag met veilig internet voor kinderen
Ouders en opvoeders vinden het vaak lastig om de online veiligheid van kinderen te bewaken. Controleer je alles wat het kind doet op internet? Of ga je het gesprek aan? Met deze tips kun je thuis of in de klas aan de slag:
- Test je digitale gedrag én je kennis over digitale veiligheid op alertonline.nl en vind tips om je online veiligheid te verbeteren
- Met de serious game MediaMasters maken groepen 7 en 8 spelenderwijs kennis met mediawijsheid. Door het spelen van de game bouwen leerlingen basiskennis op over mediawijsheid. Hoe ga je mediawijs om met WhatsApp, online pesten, cybercriminaliteit en gamen? Leerlingen gaan in de klas én thuis de mediawijze uitdagingen aan en bundelen hun krachten om MediaMissies te volbrengen
- Op Veiliginternetten.nl staan toegankelijke tips om de online veiligheid te vergroten
- Op de jeugdwebsite HoeZoMediawijs.nl kunnen kinderen vanaf tien jaar zelfstandig leren over veilig internetten
- Online veiligheid is een belangrijk onderdeel van mediaopvoeding
- In het dossier Lesmateriaal staan lesprogramma’s en materialen over online veiligheid
- Eens testen hoe veilig en leuk jij je gedraagt op sociale media? Doe de test van Veiliginternetten.nl
Veelgestelde vragen
- Advies en hulp bij identiteitsfraude
- VPNgids geeft voorbeelden en tips om phishing te voorkomen
- Je kan aangifte doen van cybercrime
- Hoe een 13-jarige jongen zijn identiteit verloor
- Verklarende woordenlijst voor cybersecurity
- Handleiding met beveiligingstips: Laat Je Niet Hack Maken
- Dossier Kind en jeugd: hoe houd je kinderen online veilig?
- SeniorWeb biedt een podcastreeks aan over online veiligheid
Meer weten?
Wil je meer informatie over (online) veiligheid, dan helpen deze organisaties je op weg:
